Problem nękania dotyczy wielu osób. Część ofiar nie zdaje sobie sprawy, że działania ich oprawcy są przestępstwem. Od kilku lat uporczywe nękanie (tzw. stalking) drugiej osoby jest zachowaniem, za które sąd może wymierzyć najsurowszy rodzaj kary – pozbawienie wolności.
W atmosferze kłótni i agresji rozstaje się z mężem. Pod pretekstem widywania się z dzieckiem, przesiaduje on w domu moich rodziców, gdzie mieszkam, a w nocy śpi w samochodzie, który parkuje przed naszą bramą. Czy mogę coś z tym zrobić?
Pani Grażyna, 36 lat, Malbork
Odpowiedź: Istnieje bardzo cienka granica pomiędzy zwykłym brakiem umiaru w próbach nawiązywania kontaktu a uporczywym nękaniem, czyli stalkingiem, które może być podstawą odpowiedzialności karnej. Decydujące są: sposób, w jaki dochodzi do nękania, a także długotrwałość i nasilenie zachowań stalkera, czyli osoby, która nęka ofiarę. Przestępstwo uporczywego nękania (stalking) opisane jest w art. 190a Kodeksu karnego. Jest to przepis stosunkowo nowy i dlatego też nie wszyscy przedstawiciele organów ścigania wiedzą, jak postępować w sytuacji, kiedy ktoś pada ofiarą stalkera.
Nękanie może przybierać różne formy np. wydzwaniania, wysłania SMS-ów, maili, wiadomości na portalach społecznościowych, czy śledzenia drugiej osoby. Takie działania muszą wywoływać w ofierze obiektywnie oceniane poczucie zagrożenia tzn. że przeciętna osoba w podobnej sytuacji również odczuwałaby strach. Istotne jest że karalne jest wywołanie poczucia strachu u danej osoby w wyniku nękania nie tylko jej samej, ale również osoby jej najbliższej.
Dwa albo trzy połączenia od jednej osoby nie spełnią kryterium uporczywego nękania. Do przestępstwa dojdzie, kiedy np. sprawca będzie wysyłał po 10 SMS-ów dziennie przez tydzień. Należy pamiętać, że nie ma określonych konkretnych limitów, kiedy mówimy o nękaniu, a kiedy jeszcze o zwykłym “zawracaniu głowy”. O uporczywości będzie można mówić w momencie, kiedy nękanie będzie powtarzane wielokrotnie przez dłuższy czas.
Odpowiedzialność karna za nękanie to do 3 lat więzienia. Należy pamiętać, że ściganie sprawcy w tym przypadku, następuje na wniosek pokrzywdzonego. W przypadku, gdy ofiara w związku z działaniami stalkera podjęła próbę samobójczą, sprawcy grozi od roku do 10 lat więzienia.
Art. 190a Kodeksu karnego stanowi, że:
§ 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek lub inne jej dane osobowe w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
